Tìm hiểu về sụn khớp và thoái hóa: Những điều bạn cần biết

Tình trạng viêm khớp không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống, đặc biệt là ở người cao tuổi. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sụn khớp và thoái hóa, các yếu tố nguy cơ và phương pháp điều trị hiệu quả.

1. Tìm hiểu về sụn khớp và thoái hóa

1.1. Vai trò của sụn khớp

Sụn là một lớp mô mỏng, trơn, bao phủ các đầu xương trong khớp, giúp giảm ma sát và hấp thụ lực khi di chuyển. Ngoài ra, màng hoạt dịch bao quanh khớp còn tiết ra chất nhờn giúp bôi trơn và nuôi dưỡng sụn khớp.Tuy nhiên, theo thời gian, lớp sụn có thể bị bào mòn, khiến xương tiếp xúc trực tiếp với nhau. Điều này dẫn đến đau nhức, viêm khớp và hạn chế vận động.

1.2. Các khớp dễ bị viêm thoái hóa

Thoái hóa sụn khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào, nhưng thường gặp nhất ở:

- Khớp gối

- Khớp hông

- Khớp bàn tay

- Khớp chân

- Khớp cột sống

Khi sụn bị hao mòn, bao hoạt dịch có thể viêm và tạo ra nhiều dịch khớp hơn, gây sưng, đau và hạn chế cử động. Nếu tình trạng này kéo dài, các gai xương sẽ phát triển, làm tăng cảm giác đau nhức và biến dạng khớp.

2. Quá trình lão hóa ảnh hưởng đến sụn khớp như thế nào?

2.1. Sự suy giảm chức năng khớp theo tuổi tác

Khi già đi, cơ thể dần mất đi khả năng tự phục hồi, đặc biệt là ở hệ cơ xương khớp. Điều này dẫn đến các triệu chứng như:

- Đau nhức khi đứng lâu hoặc leo cầu thang

- Cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu

- Giảm khả năng vận động

 

2.2. Thay đổi ở sụn và xương

Sụn đóng vai trò như bộ giảm xóc tự nhiên của cơ thể. Khi bị bào mòn, các khớp dễ bị tổn thương và viêm nhiễm hơn. Đồng thời, xương cũng trở nên yếu hơn, mật độ xương giảm, làm tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.

3. Các yếu tố nguy cơ gây viêm khớp và thoái hóa sụn khớp

Viêm khớp và thoái hóa sụn khớp không chỉ là hệ quả của lão hóa mà còn do nhiều yếu tố khác ảnh hưởng. Dưới đây là các yếu tố nguy cơ chính:

3.1. Tuổi tác - Nguyên nhân hàng đầu

Càng lớn tuổi, cơ thể càng bị lão hóa, làm giảm khả năng tái tạo và phục hồi sụn khớp. Quá trình này diễn ra chậm nhưng chắc chắn, dẫn đến đau nhức và hạn chế vận động. Theo nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 50% người trên 65 tuổi có triệu chứng viêm khớp.

3.2. Cân nặng và béo phì - Áp lực lên khớp

Mỗi kg trọng lượng dư thừa làm tăng áp lực lên khớp gối gấp 4 lần. Điều này khiến sụn khớp bị bào mòn nhanh hơn, gây đau nhức và biến dạng khớp. Ngoài ra, mỡ thừa còn kích thích sản sinh các cytokine gây viêm, làm tình trạng viêm khớp trở nên nghiêm trọng hơn.

3.3. Yếu tố di truyền

Nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc viêm khớp, bạn có nguy cơ cao hơn do cấu trúc sụn khớp yếu hoặc bất thường bẩm sinh.

3.4. Giới tính - Phụ nữ dễ mắc hơn nam giới

Phụ nữ có nguy cơ mắc viêm khớp cao hơn nam giới, đặc biệt là sau giai đoạn mãn kinh. Điều này chủ yếu do sự suy giảm hormone estrogen, làm suy yếu mô liên kết trong khớp, khiến sụn dễ bị tổn thương hơn. Bên cạnh đó, cấu trúc xương và sụn của nữ giới thường mỏng hơn nam giới, làm tăng nguy cơ thoái hóa và đau khớp theo thời gian.

3.5. Chấn thương và thói quen sinh hoạt

Những chấn thương do tai nạn hoặc chơi thể thao có thể làm tổn thương sụn khớp, tạo điều kiện cho viêm khớp phát triển. Ngoài ra, các thói quen sinh hoạt không lành mạnh như lao động nặng nhọc, ngồi sai tư thế trong thời gian dài cũng là nguyên nhân gây áp lực lớn lên khớp, làm tăng nguy cơ viêm và thoái hóa.

3.6. Các bệnh lý liên quan

Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe xương khớp và làm tăng nguy cơ viêm khớp. Tiểu đường làm suy giảm quá trình trao đổi chất trong sụn, khiến sụn không được nuôi dưỡng đầy đủ và dần bị bào mòn. Bệnh gout gây tích tụ axit uric trong khớp, dẫn đến viêm và những cơn đau nhức dữ dội. Trong khi đó, loãng xương khiến xương trở nên giòn và dễ gãy, ảnh hưởng đến cấu trúc tổng thể của khớp, làm tăng nguy cơ viêm và thoái hóa.

4. Các phương pháp điều trị viêm khớp hiệu quả

Điều trị viêm khớp tập trung vào việc kiểm soát đau, cải thiện chức năng khớp và ngăn chặn tổn thương tiến triển. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

Dùng thuốc giảm đau và chống viêm: Tùy vào mức độ đau và tình trạng viêm, bác sĩ có thể chỉ định:

- Thuốc giảm đau không kê đơn: Acetaminophen (Tylenol), ibuprofen (Advil) giúp giảm đau nhẹ đến trung bình

- NSAID (thuốc chống viêm không steroid): Naproxen, diclofenac giúp giảm viêm và đau hiệu quả.

- Thuốc giãn cơ: Dành cho trường hợp co cứng khớp.

- Thuốc giảm đau gây nghiện (opioid): Morphine hoặc tramadol, chỉ dùng trong trường hợp đau nghiêm trọng.

Tiêm thuốc trực tiếp vào khớp:

- Tiêm corticosteroid: Giảm đau nhanh nhưng chỉ có tác dụng trong vài tháng.

- Tiêm axit hyaluronic: Giúp bổ sung chất nhờn, cải thiện sự linh hoạt của khớp.

Khi các phương pháp điều trị nội khoa không còn hiệu quả, bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật:

- Nội soi khớp: Loại bỏ mảnh vụn sụn gây viêm.

- Thay khớp nhân tạo: Áp dụng cho khớp gối, khớp háng bị thoái hóa nặng.

- Hợp nhất khớp: Ghép xương để hạn chế cử động ở khớp bị hư hại.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng:

- Giúp tăng cường sức mạnh cơ xung quanh khớp.

- Cải thiện độ linh hoạt và giảm đau.

- Ngăn ngừa cứng khớp và teo cơ.

Kết luận

Trên đây là những thông tin cụ thể về sụn khớp và thoái hóa. Thoái hóa sụn khớp và viêm khớp là vấn đề phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng bạn có thể kiểm soát cơn đau bằng cách kết hợp điều trị y tế với thay đổi lối sống lành mạnh. Việc duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn và sử dụng các biện pháp hỗ trợ phù hợp sẽ giúp giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn có dấu hiệu viêm khớp kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có phác đồ điều trị tốt nhất.